نقشه پهنه‌بندی خطر زلزله دنیا منتشر شد. در تهیه این نقشه متخصصان حدود هفتاد کشور دنیا مشارکت داشته‌اند.  از ایران آقای دکتر مهدی زارع رئیس شاخه زمین شناسی فرهنگستان علوم و استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، عضو اصلی تیم تهیه کننده مدل این نقشه در سال 2018 بوده است.

نقشه جهانی خطر زلزله که اخیرا به عنوان نتیجه پروژه بین‌المللی مدل زمین‌لرزه جهان Global Earthquake model-GEM منتشر شده است، جایگاه منطقه و کشور ما را به خوبی از نظر خطر و ریسک زلزله در دنیا نشان می‌دهد. دکتر مهدی زارع از سوی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در تهیه مدل خطر زلزله در منطقه خاورمیانه از مولفان اصلی و مسئول کارگروه کاتالوگ زلزله بود. در تهیه نقشه جهانی خطر زلزله متخصصان از حدود 70 کشور دنیا مشارکت کرده‌اند. کشور ما گرچه در لرزه‌خیزترین ناحیه جهان (ناحیه پیرامون اقیانوس آرام) قرار نگرفته، ولی خاورمیانه به طور کلی و ایران به طور خاص از نظر آسیب پذیری، و ریسک زلزله، یکی از خطرناک‌ترین نواحی جهان در دهه دوم قرن بیست و یکم برآورد شده است.

پوسته قاره‌ای ورقه ایران در سال حدود 30 میلیمتر کوتاه می‌شود. در منطقه شرقی ایران بیشتر این کوتاه شدن درمنطقه فرورانش مکران و کمترش در کپه داغ در شمال‌شرق ایران  رخ می‌دهد. در قسمت غربی ایران، تغییر شکل بین چندین نوار در حال کوتاه شدی و حرکت امتدادلغزتوزیع شده است. تجزیه و تحلیل برپایه سامانه موقعیت‌سنجی جهانی نشانگر نرخ بالای تغییر شکل در منطقه غرب آسیا و فلات ایران است، به طوری که منطقه در معرض فشارهای همه جانبه ناشی از برخورد ورقه‌ها زمین‌ساختی است.

منطقه ما، خاورمیانه،  بسیار زلزله‌خیز است، منطقه خاورمیانه در مدل خطر توسعه‌یافته در پروژه نقشه جهانی خطر زلزله شامل  کشورهای زیر می‌شود: ایران، ترکیه،  افغانستان، ارمنستان، آذربایجان، قبرس، گرجستان، اردن، لبنان، پاکستان و سوریه.

وجود گزارش تاریخی برای حداقل 100  زلزله با بزرگای بیش از 7 در  1500 سال اخیر، نشان از میزان بالای لرزه‌خیزی این ناحیه از جهان دارد. لرزه خیزی در این ناحیه به دلیل  همگرایی  و برخورد بین ورقه‌های زمین‌ساختی آفریقا، عربستان، هند و اوراسیا ایجاد می‌شود. گسل‌های مهم این منطقه این منطقه شامل سه منطقه فرورانش (از جمله گسل فرورانش مرکران) و  گسل‌های محدود کننده مرز ورقه‌ها یا بلوک‌ها (مانند سامانه  گسل اصلی زاگرس به طور حدود 1200 کیلومتر) است. در مناطق فرورانش یونان و قبرس، ورقه آفریقا به زیر بلوک آناتولی فرو می‌رود (و میزان همگرایی حدود 40 میلی‌متر در سال است) و منطقه فرورانش مکران (35 mm میلی‌متر در سال) حد شرقی برخورد ورقه‌های عربستان و اوراسیا است. در ترکیه پهنه گسله آناتولی از شمال با گسل آناتولی شمالی به طول حدود 1500 کیلومتر (حرکت امتدادلغز راستگرد و سرعت لغزش 24 میلی‌متر در سال) و از جنوب شرقی با گسل آناتولی شرقی (حرکت امتدادلغز چپگرد و سرعت لغزش حدود 9 میلی متر در سال مشخص می‌شود.  ورقه‌های آفریقایی و عربی با گسل دریای مرده (حرکت امتداد لغز چپگرد و سرعت لغزش 2 تا8 میلی‌متر در سال) در مرز بین اردن و فلسطبن از هم جدا می‌شوند. همگرایی بین ورقه‌های عربی و اوراسیا (حدود 20 میلی‌متر در سال) بیشتر از طریق نوار چین خورده زاگرس در ایران، عراق و ترکیه مستهلک می‌شود. شرق این منطقه نیز در معرض برخورد هند و اوراسیا و لرزه‌خیزی در رشته کوه‌های هیمالایا قرار دارد.

مدل چشمه‌های لرزه‌زای خاورمیانه از دو تیپ چشمه  مستقل تشکیل شده است: یک مدل ناحیه‌ای شامل 224 چشمه لرزه‌زا، و مدل گسل‌ها ، شامل 778 گسل در خاورمیانه ترکیب شده است.

• مدل ناحیه‌ای خطر زلزله در خاورمیانه  متشکل از 224 چشمه ناحیه‌ای  بر اساس الگوهای لرزه‌خیزی، محیط زمین‌ساختی، گسل‌ها و دیگر عوارض پوسته‌ای و در صورت عدم وجود این داده‌ها، شواهد زلزله‌های تاریخی درست شده است. 
• لرزه‌خیزی پوسته با استفاده از 778 گسل ساده با میزان لرزه‌خیزی ناشی شده از میزان جایه‌جایی گسل‌ها، و زلزله‌ها مدل‌سازی شده است. زمین لرزه‌های با بزرگای بیش از 5.5  براساس گسل مسبب‌شان در مدل وارد شدند. بیشینه بزرگا از زلزله‌های شاخص رخ داده در مجاورت گسل‌ها  تعیین شدند. لرزه‌خیزی در نواحی  فرورانش –مانند منطقه مکران در جنوب شرق ایران-  با استفاده ازدو نوع  گسل‌های موجود در این نواحی – گسل‌های سطحی و کم ژرفا مانند گسل‌های ایرانشهر، سراوان و نیکشهر که ژرفای بیشتر زلزله‌ها در روی آن‌ها در محدوده بین 5 تا 25 کیلومتر است، و گسل اصلی و ژرف پهنه فرورانش – که در ناحیه سراوان به ژرفای حدود 70 کیلومتری می‌رسد – مدل شده‌اند.

بنابر مطالعات انجام شده در این برنامه بین‌المللی، ایران در ناحیه‌ای فعال را از نظر جنبایی پوسته قرار دارد که  بخش بیشترش بدون لرزه و بخش کوچکی از آن به صورت زمین‌لرزه خودنمایی می‌کند. این منطقه هر ساله زلزله‌های با بزرگاهای مختلف  را تجربه می‌کند، برخی از آن‌ها ممکن است به بزرگای 8 برسند (به عنوان مثال زلزله 27 نوامبر 1945 مکران – 7 آذر 1324، با بزرگای 8.1). بسیاری از زمین لرزه های ویرانگر با بزرگای 7.0 یا بیشتر  در طول قرن گذشته  در ایران رخ داده اند:  مانند  زلزله  سلماس ( 17 اردیبهشت 1310 با بزرگای 7.1) و زلزله 10 شهریور 1341  بویین‌زهرا (با بزرگای 7.1) با بیش از 12 هزار، و زلزله 31 خرداد 69 منجیل با بزرگای 7.3  و حدود 16 هزار کشته  شناخته شده‌ترند، ولی زمین‌لرزه ای با بزرگای کمتر از هفت نیز در همین قرن که گذشت در ایران فاجعه آفرین شدند: زلزله 5 دیماه 1382 بم که با بزرگای 6.5 موجب حدود 30 هزار کشته شد. بدین ترتیب و بر پایه آمار قرنی که گذشت، ایران گرچه محل رخداد حدود  2% از زلزله‌های جهان است ولی حدود 6% از تلفات زلزله‌های دنیا در همین قرن گذشته از ایران گزارش شدند.

به همین ترتیب و در نتیجه همین پروژه بین‌المللی مدل زمین‌لرزه جهان، نقشه جهانی ریسک زلزله نیز منتشر شد. این نقشه البته  نتیجه یک کوشش جهانی اولیه برای ارزیابی ریسک زلزله است که متخصصان ایرانی نیز در آن مشارکت داشته‌اند. این نقشه شامل چهار نقشه جهانی است. نقشه اول نقشه خطر پهنه‌بندی زلزله است که براساس میزان شتاب برآورد شده روی زمین سنگی و سخت   مناطق پرخطرتر را از مناطق کم خطرتر تفکیک می‌کند. در چنین نقشه‌هایی معمولا شتاب را برای بازگشت زمین‌لرزه‌ای در 475 سال محاسبه می‌کنند. نقشه دوم نقشه توزیع جغرافیایی متوسط آسیب‌پذیری بر پایه خسارت سالانه یا متوسط ​​هزینه آسیب و ساخت و ساز کشور مربوطه (دلار بر متر مربع) را  به دلیل لرزش در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی  ارائه می‌دهد. این برآورد آسیب‌پذیری البته خسارت‌های ناشی از سونامی، روانگرایی زمین و جوشش ماسه، زمین لغزش و آتش‌سوزی پس از زلزله را در نظر نمی‌گیرد. برآورد خسارات ناشی از آسیب مستقیم فیزیکی به ساختمان‌ها در اثر زلزله است و بنابراین خسارت به زیرساخت‌ها یا خسارات غیرمستقیم ناشی از قطع کار را نیز  شامل نمی‌شود. نقشه سوم، نقشه جهانی معرضیت است که، عملا  توزیع جغرافیایی ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی را نشان می‌دهد و در نهایت و نقشه نهایی نقشه جهانی‌ای برآورد ریسک زلزله است  که متوسط ​​تلفات سالانه انسانی و فیزیکی  ناشی از ریزش ساختمان‌های در زلزله را نشان می‌دهد. نتایج مربوط به تلفات، تلفات غیرمستقیم مانند موارد ناشی از اپیدمی‌های پس از زلزله را در نظر نمی‌گیرد. میانگین تلفات و خسارت سالانه با استفاده از یک نرم افزار منبع باز برای ارزیابی ریسک زلزله  و تجزیه و تحلیل ریسک محاسبه شده است. این نقشه‌های جهانی و پایگاه داده‌های اساسی براساس بهترین مجموعه داده‌ها و مدل‌های موجود، اکنون  در دسترس عموم قرار دارند. با توجه به محدودیت‌های احتمالی مدل ناشی از کمبود داده‌ها، مناطقی که با ریسک کم به تصویر کشیده می‌شوند ممکن است هنوز زمین لرزه‌های بالقوه آسیب‌زایی را تجربه کنند. نقشه جهانی ریسک زلزله قابل  به‌روزرسانی در صورت وجود مجموعه‌های داده و مدل‌های جدید است.

مقادیر خطر و ریسک زلزله که بدین ترتیب ارایه شده است جایگزین مطالعات دقیق برای ساختمان‌های حساس و همچنین ملاحظات آیین‌نامه‌های ملی لرزه‌ای ساختمان‌ها (مانند آئین نامه 2800)  یا نقشه‌های پهنه‌بندی  خطر زلزله در سطح ملی نیستند.

این برنامه شروع مطالعه‌ای جهانی در زمینه خطر زلزله است.