سمینار علمی-اجرایی "فرآيند حكمراني، مديريت و عمليات در مخاطرات طبيعي ايران" به همت اتاق فکر مخاطرات طبیعی مرکز مطالعات راهبردی علم و فناوری فرهنگستان علوم برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی فرهنگستان علوم، این سمینار روز دوشنبه 26 شهریور 1403 با حضور دکتر محمدتقی احمدی رئیس اتاق فکر مخاطرات طبیعی فرهنگستان علوم، استادان دانشگاه، کارشناسان خبره وزارت جهاد کشاورزی، شماری از مسئولان و مدیران سازمان مدیریت بحران و دانشجویان دکتری رشته مهندسی عمران و دیگر رشته‌های مربوط، به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.
در ابتدای این سمینار دکتر محمدتقی احمدی رئیس اتاق فکر مخاطرات طبیعی فرهنگستان علوم، کلیاتی در خصوص شرح وظایف اتاق فکر مذکور و ضرورت انجام طرح پژوهشی "فرآيند حكمراني، مديريت و عمليات در مخاطرات طبيعي" سخنرانی کرد. سپس دکتر حسن دانایی‌فرد عضو وابسته فرهنگستان علوم و مجری طرح، پیرامون ضرورت و شرایط خاص انجام این پژوهش در شرایط فعلی کشور، نکاتی را مطرح کرد.
در پایان، دکتر سیدحسین کاظمی عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس و همکار طرح، گزارش مبسوطی از تحقیق انجام شده به شرح عناوین ذیل ارائه کرد:
- بررسی تعریف چرخه مدیریت سانحه،
- نیمرخ ایران از منظر سانحه،
- چالش‌های نظام مدیریت سوانح بر مبنای فرایند خط مشی‌گذاری؛
- تاکید بین‌المللی بر سیستم اطلاعاتی و داده مرتبط سوانح؛
- پیشینه نهادی و قانون‌گذاری در خصوص مدیریت سوانح کشور
- نگاشت نهادی نظام مدیریت سوانح کشورو درس‌آموخته‌ها و نکات روند قانون‌گذاری؛
- بررسی خط‌مشی مالی مدیریت سوانح، لایه بندی تامین مالی ریسک و شیوه‌های مختلف آن؛
- تمهیدات مالی قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران؛
- بودجه سوانح ایران (1920-2020)؛
- آسیب‌ها و نتیجه‌گیری؛
- پیشنهادات اصلاح سامانه حکمرانی، مدیریت و عملیات
چکیده محتوای طرح به شرح زیر می‌باشد:
"ضعف‌های شبکه مواجهه با سوانح طبیعی کشور بارها توسط گزارش‌ها و افراد مختلف ارائه و بررسی شده است و پیشنهادهای مختلفی دراین‌خصوص مطرح شده است. با این‌حال، حکمرانی این شبکه معمولاً در محک توان و ظرفیت کاهش ریسک سوانح، پاسخ به آن و بازیابی از آن مشخص می‌شود. بر همین اساس، با وقوع سوانح عمده معمولاً ساختار و فرایندهای این شبکه‌ها مورد بازنگری قرار می‌گیرد، چه اینکه در ایران زلزله‌های منجیل و بم محرک اصلی تغییرات ساختاری و تقنینی این حوزه بوده است.
مطابق بررسی‌های به‌عمل‌آمده در این گزارش شبکه مواجهه با سوانح کشور از چند آسیب عمده رنج می‌برد. نخستین مورد وجود نهادهای متعدد با تداخل وظایف به‌صورت فعال در زیر دو خط فرمان مجزا است. مورد دوم تمرکز بیش از حد این شبکه ناهماهنگ بر فاز کوتاه‌مدت پاسخ و عدم سرمایه‌گذاری در فازهای پیشگیری و بازسازی و بازتوانی است. مورد سوم ناکارآمد بودن راهکارهای ساختاری و قانونی اتخاذ شده در هماهنگ‌سازی این شبکه از بازیگران و بهبود عملکرد شبکه است. در نهایت، وجود رویکرد سلسله مراتبی و دستوری در امر مدیریت سوانح و بهره‌گیری اندک از رویکردهای اجتماع‌محور از دیگر آسیب‌های جدی این حوزه است.
این مطالعه براین‌اساس چهار پیشنهاد عمده برای بهبود حکمرانی شبکه مواجهه با سوانح ارائه داده است. نخستین پیشنهاد، راه‌اندازی و تقویت شبکه آمادگی و پاسخ ملی ذیل وزارت کشور با محوریت سازمان آتش‌نشانی است. مورد پیشنهادی دوم، تقویت شبکه پیشگیری و بازسازی بر اساس تغییر نقش سازمان مدیریت بحران از یک مرکز ستادی و یک سازمان هادی به یک بازوی اجرایی نماینده ویژه رئیس جمهور در امر مدیریت سوانح است. مورد سوم، تقویت و متنوع‌سازی ابزارهای حفظ و انتقال ریسک تأمین مالی مدیریت سوانح از طریق اتکا به بیمه و بازار سرمایه و هدایت این وجوه به فازهای پیشگیری و بازسازی است. در نهایت، بهره‌گیری از توان مشارکت مردمی در قالب جذب و آموزش نیروهای داوطلب و راه‌اندازی مجلس سرمایه‌های زیست‌محیطی و اجتماعی ذیل مجلس شورای اسلامی است".
Report