نخستین دوره تجلیل از دامپزشکان برجسته و جوان برگزیده کشور در سال 1403 با حضور دکتر محمدرضا مخبردزفولی رئیس فرهنگستان علوم، دکتر حسن تاجبخش عضو پیوسته فرهنگستان علوم، دکتر سیدمجتبی نوروزی رئیس سازمان دامپزشکی کشور، دکتر سیدحسین حسینی رئیس دانشگاه تهران و دکتر علی اسحاقی رئیس مؤسسه رازی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی فرهنگستان علوم، دکتر مخبردزفولی رئیس فرهنگستان علوم در این نشست بیان کرد: خوشحالم که امروز اولین دوره جایزهای را برای دامپزشکان و فعالان این حرفه به نام استاد پروفسور تاجبخش برگزار میکنیم. این انتخاب برای ما بسیار معنادار است؛ هم به لحاظ علمی، هم از منظر تمدنی و دانشی و هم از حیث ملی. دکتر تاجبخش همواره در همه این زمینهها الگو و نمونهای برجسته بودهاند. به جرأت میتوان گفت که سالها طول خواهد کشید تا شخصیتی همچون دکتر تاجبخش در عرصه علمی کشورمان دوباره پدیدار شود. این دورهها اغلب طولانی است و چهرههای مانند ایشان درخشش خود را در دل تاریخ میگذارند؛ بنابراین برای درک و استفاده از این افتخار باید سرمایهگذاریهای بسیاری انجام دهیم و نسلها را پشت سر بگذاریم.
وی ادامه داد: باید توجه داشته باشیم که علوم دچار تحول شده و سرعت این تحولات به قدری سریع است که اگر خود را با آن همگام نکنیم و برنامهریزیهایمان را بهروز نکنیم، به سرعت از قافله عقب میمانیم. تحول علوم، همچنین به تحول فناوری وابسته است. امروز دیگر نمیتوان علم و فناوری را از یکدیگر جدا کرد. ما نمیتوانیم در زمینه تکنولوژی فعالیت کنیم و از علم بینصیب بمانیم، زیرا این دو بهطرز عمیقی با یکدیگر در هم تنیدهاند.
رئیس فرهنگستان علوم بیان کرد: بنابراین، ما باید در تلاش و کوشش مضاعف باشیم و تحولی در آموزش ایجاد کنیم. نماد این تحول، افرادی هستند که به تازگی از این رشته فارغالتحصیل شده و با انگیزه و پیگیری کارهای جدیدی را به عرصه آوردهاند. این دستاوردها به آسانی بهدست نیامده و برای هر یک از آنها زحمات بسیاری کشیده شده است؛ از چالشهای نیروی انسانی گرفته تا تجهیزات و امکانات لازم.
دکتر مخبردزفولی اضافه کرد: ما به متخصصینی نیاز داریم که اطلاعات بهروزی در اختیار ما قرار دهند. اگر این متخصصین قدرتمند در برابر بیماریها و مسمومیتها اقدام نکنند، آسیبهای جدی به سلامت عمومی وارد خواهد شد. باید بدانیم که سلامت یک مفهوم جامع است و شبکهای از اجزا را در بر میگیرد.
وی در ادامه با اشاره به مفهوم "ایوان هلثی" (A1 Health) عنوان کرد: این مفهوم، نظمی جامع و یکپارچه از گیاهان، حیوانات و انسانها را مد نظر دارد. این رویکرد به ما کمک میکند تا بهطور مؤثرتری در خصوص اکوسیستم و چگونگی مواجهه با بیماریها اقدام کنیم. بهعنوان مثال، ما قصد داریم که بروسلوز (تب مالت) را از کشور ریشهکن کنیم، اما همواره با این چالش مواجه هستیم که منشاء این بیماری حیوانی است و به همین دلیل نمیتوانیم فقط به دنبال درمان باشیم.
رئیس فرهنگستان علوم عنوان کرد: بیماریهایی مانند سل، برخی بیماریهای جلدی و هاری نیز در همین راستا قرار دارند. هاری بهویژه بیماری بسیار وحشتناکی است که تهدیدی بزرگ برای سلامت جامعه محسوب میشود. در خط مقدم این مواجهه با بیماریها، دامپزشکان و متخصصان علوم دامپزشکی قرار دارند. در بحران کرونا نیز این متخصصان در خط مقدم بودند، اما متأسفانه کمتر دیده شدند. تمامی کارهای پیشبالینی در این دوران سخت توسط همکاران ما انجام شد. تلاشهای شبانهروزی متخصصین ویروسشناسی و علوم پایه، خطر را به جان خریدند تا در نهایت به تولید واکسن بیانجامد. این متخصصان در مراحل آغازین، سهمی جدی در موفقیت پروژه داشتند، اما در نهایت بهدست کسانی دیگر بهثمر رسیدند.
وی افزود: مسأله سلامت یک امر پیچیده و چند بعدی است که نمیتوان آن را تنها به وزارت بهداشت یا یک گروه خاص از پزشکان محدود کرد. سلامت نیازمند یکپارچگی، همدلی و همکاری تمامی متخصصین مرتبط است؛ در غیر این صورت، به این چالشها نهتنها نتیجه مثبتی نخواهیم دید، بلکه معضلات بیشتری نیز ایجاد خواهد شد.
دکتر مخبردزفولی گفت: بهعنوان مثال، برخی کشورها، حتی از جمله کشورهای بسیار پیشرفته، اقدام به اجرای برنامههای اجباری برای تأمین شیر و مواد مغذی برای کودکان زیر 10 سال در مدارس میکنند. این مسأله بهمراتب مهمتر از بسیاری از برنامههای دیگر است و به ایجاد چرخهای طولانی در تأمین سلامت از مرحله تولید تا مصرف کمک میکند.
وی ادامه داد: سبک زندگیمان که مستقیم به سلامت مرتبط است، باید شامل تمامی این عرصهها باشد. اگر هدفمان سلامت در کشور است، باید بهصورت جامع و کلی به آن نگاه کنیم. درمانهای جزئی برای برخی از افراد زحمتکش ممکن است عیبی نداشته باشد، اما این دقیقاً همان مسألهای است که ما اکنون با آن مواجه هستیم.
رئیس فرهنگستان علوم بیان کرد: نکته دیگر درباره علوم دامپزشکی و زیستپزشکی است. این دو علم بهطرز عمیقی با یکدیگر در ارتباطند و ما باید درک کنیم که کارهای انجامشده بر روی میمونها برای بررسی کرونا، در حقیقت کارهایی از حوزه دامپزشکی و زیستپزشکی بودند. این تحقیقات نمونهای از مدلسازی علائم بالینی و استفاده از روشهای تشخیصی مدرن را نشان میدهد.
باید به همافزایی علوم توجه کنیم
دکتر مخبردزفولی عنوان کرد: بنابراین، ضروری است که به همافزایی این علوم توجه کنیم و از ظرفیتهای عظیم دامپزشکی در راستای سلامت عمومی بهرهبرداری کنیم. امید است که با همکاری و همفکری، بتوانیم مشکلات موجود را حل کرده و به آیندهای سالمتر و پیشرفتهتر دست یابیم.
وی اضافه کرد: ما باید خود را با تحولات روز همگام کنیم و تعصب را کنار بگذاریم. این مهم از طریق گفتوگو و مباحثه میسر میشود. دلمان را باید به روی همدیگر باز کنیم و با علمینگری، صمیمیت و همدلی پیش برویم. در آموزش علوم دامپزشکی، نیاز به تحولی اساسی داریم، چرا که در مقایسه با دیگر رشتهها عقب هستیم و برخی از روشهایمان نیز قدیمی شدهاند. بنابراین، وقت آن است که به کار و تلاش ادامه دهیم، به ویژه در حوزه پژوهش، شرکتهای دانشبنیان و بهرهبرداری از فناوریهای پیشرفته. ما در این زمینهها نسبت به سایر رشتهها بسیار عقبماندهایم.
رئیس فرهنگستان علوم عنوان کرد: در واقع کسانی که از قید تعصبات خود رها میشوند، به آسانی از فناوریهای نوین بهرهبرداری کرده و در تمامی بخشها موفقیت کسب میکنند. به ویژه، عزیزانی که در رأس مؤسسات نظیر رئیس سازمان دامپزشکی، رئیس مؤسسه رازی و رئیس دانشگاه تهران هستند، باید به فناوری ها توجه کنند. اینجا و اکنون فرصت مناسبی است که به یکدیگر اجازه دهیم، راهها را هموار کنیم و به جوانان فرصتهای جدیدی ارائه دهیم. جوانان نمیتوانند به سادگی به شیوههای قدیمی مقبول باشند و ما باید راههای جدید و نوین را برای آنها فراهم کنیم.
دکتر مخبردزفولی بیان کرد: زمان آن رسیده است که از حالتهای تنگنظرانه دور شویم. امروز روز همافزایی بین علوم مختلف است. زمانی که به اتاق عمل قدم میگذارید، ابتدا به مهندسی برخورد میکنید، و نمیتوانیم بگوییم که پزشکی و مهندسی از یکدیگر جدا هستند. واقعیت این است که پزشکی، دامپزشکی، داروسازی و علوم پایه به هم پیوستهاند و ما باید از دیوارکشیهای ذهنی جلوگیری کنیم.
وی افزود: فرهنگستان بهعنوان یک نهاد متعالی، رویکردی فعال در این زمینه خواهد داشت. ما با دستگاههای مختلف اجرایی، دولت و بخشهای مرتبط در ارتباط هستیم و به زودی خبرهای خوبی به شما خواهند رسید. فرهنگستان علوم بهعنوان یک نهاد راهنما، در ساخت آینده مشارکت خواهد کرد. ما باید همگی در این ساخت و ساز، نقش و سهم خود را ایفا کنیم.
فرهنگستان میتواند در تأثیرگذاری و جهتدهی کارها نقش داشته باشد
رئیس فرهنگی علوم با اشاره به بهروزرسانی نقشه جامع علمی کشور از سوی این فرهنگستان عنوان کرد: به مسئولان کشورمان نشان دادهایم که فرهنگستان میتواند در تأثیرگذاری و جهتدهی کارها نقش داشته باشد. از این رو، از تمامی حضار علوم دامپزشکی و متخصصین مختلف دعوت میکنم که نقش، سهم و جایگاه خود را در این بهروزرسانی پیدا کنند و در این حرکت رو به جلو مشارکت کند.
دکتر مخبردزفولی با اشاره به تدوین سند چشمانداز بیست ساله آینده کشور بیان کرد: بخش قابلتوجهی از این سند در جلسات فرهنگستان علوم شکل گرفته است. ما با همکاری مجمع تشخیص مصلحت نظام ترسیم کلان روندها را آغاز کردهایم که آینده کشور را تعیین خواهند کرد.
وی خطاب به اساتید حاضر در جلسه گفت: از شما میخواهم که به بندها و تکالیف جدی که در این سند وجود دارد توجه کنید و پیشنهادات خود را مبنی بر ارجاع بخشی از این کار به شما ارائه دهید. ما در فرهنگستان علوم باید در این زمینه فعال و پیشگام باشیم.
رئیس فرهنگستان علوم اضافه کرد: موضوعاتی همچون هوش مصنوعی که مدتهاست در دستور کار قرار دارد، بهطور جدی پیگیری میشوند و سند ملی آن نیز به تصویب رسیده است. همچنین در عرصه علوم کوانتوم، فرهنگستان علوم بهطور فعال در حال فعالیت است و در این حوزه کاملاً خود را برجسته کرده است. ناچاریم که در علوم پیشرفته دنیا بهخوبی همگام با دیگر کشورها عمل کنیم تا بتوانیم آزادی و کرامت بشرت را حفظ کنیم.
دانشمندان و نخبگان نمیتوانند نسبت به سرنوشت بشریت بیتفاوت باشند
دکتر مخبر دزفولی با اشاره به وقایع دردناک غزه ادامه داد: توجه به اوضاع فعلی در جهان، بهویژه در نگرانیهایی مانند بمباران غزه، ما را به فکر وامیدارد. در برابر این ظلم و شقاوت، باید قوی باشیم. علم و تکنولوژی بهدست آمده باید بهکار گرفته شوند تا دشمنان دیگر نتوانند به مردم ما و دیگر کشورهای مظلوم آسیب برسانند. دانشمندان و نخبگان نمیتوانند نسبت به سرنوشت بشریت بیتفاوت باشند؛ آنها باید مشغول پاسخگویی به چالشهای بزرگ روزگار باشند.
وی به گروه علوم دامپزشکی فرهنگستان علوم پیشنهاد کرد که با همکاری سازمان دامپزشکی، مؤسسه رازی و دیگر بخشهای مرتبط یک مجموعه همپیوند و همکار شکل دهند. این شبکه باید به نخبگان جوان انگیزهدار کمک کند تا در زمینههای علمی و پژوهشی فعال شوند. هرگونه پشتیبانی را که لازمتان باشد فراهم خواهیم کرد.
رئیس فرهنگستان علوم تاکید کرد: آیندهای روشن در انتظار ماست؛ ما با سختیهایی روبهرو هستیم، اما با اندازهگیری و بهرهبرداری از توانمندیهای بالای کشور، به یقین به دستاوردهایی بزرگ خواهیم رسید. مهمترین و بهترین ظرفیت ما نیروی انسانی خلاق، باهوش و پرانگیزه است. اگر بتوانیم این مسیر را با همکاری و همفکری ادامه دهیم، بسیار امیدوارم که نسلهای آینده ما موفقتر از نسلهای قبلی خواهند بود.
وی عنوان کرد: تجربههای گذشتگان، از جمله روشهای درمانی ابنسینا، باید به عنوان الگوهایی برای پیشرفتهای جدید ما دیده شوند. ما پیشینهای چند هزار ساله داریم که باید به آن افتخار کنیم و از آن بهرهبرداری نماییم. این پیشینه باید ما را در تدارک تحولات و پیشرفتهای آینده یاری کند.
دکتر سیدمحمدمهدی کیایی، رئیس گروه علوم دامپزشکی فرهنگستان علوم، روز ملی دامپزشکی را تبریک گفت و بیان کرد: امیدوارم این سنت برای همیشه ادامه یابد و افتخاری که برای کشور ما در نظر گرفته شده، حفظ شود. خوشبختانه پس از انقلاب، قدردانی از خدمات علمی، اجرایی و اجتماعی افراد در این زمینه شتاب بیشتری گرفته است.
او به اهمیت انتخاب همکاران برگزیده فرهنگستان اشاره کرد و توضیح داد که این سنت در فرهنگستان مرسوم است و معمولاً در گروههای مختلف، از جمله علوم کشاورزی، علوم پایه و علوم مهندسی، هر ساله یک تا سه نفر به عنوان افراد برجسته انتخاب و مورد تجلیل قرار میگیرند. دکتر کیایی تاکید کرد که گروه علوم دامپزشکی نیز تصمیم گرفته که از این شیوه نیکو پیروی کند.
رئیس گروه علوم دامپزشکی فرهنگستان علوم افزود: برای اولین بار، روز ملی دامپزشکی به عنوان روزی برای تجلیل از دامپزشکان انتخاب شد و در انتخاب افراد برگزیده، توجه ویژهای به فعالیتهای اجرایی و علمی آنها صورت گرفت. همکاران ما در این عرصه شایستگیهای بسیاری دارند، و ما برای انتخاب آنها، پروندههایشان را بررسی کردیم.
دکتر کیایی ادامه داد: انجام این انتخاب طبق یک آییننامه مشترک انجام شده است که برای تمامی گروههای فرهنگستان تصویب شده و در سالهای آتی نیز اجرا خواهد شد.
این مراسم به معرفی سه نفر از برگزیدگان، یعنی جناب آقای دکتر دستور، دکتر سیدمحمد بارانی و دکتر امید مرادی، برای دریافت جایزه پروفسور حسن تاجبخش اختصاص یافت.
ارزش اقتصادی دام و تأثیرات آن برای کشور
دکتر حسن تاجبخش، دامپزشک برجسته کشورمان ضمن ابراز تشکر ویژه از دکتر مخبردزفولی، رئیس فرهنگستان علوم، بیان کرد: بالاخره جایزه دامپزشکان برجسته برقرار شد و ایشان با لطف خود پیشنهاد این مسئله را مطرح کردند.
وی در توصیف علم دامپزشکی تأکید کرد: طبق آیات قرآن، احادیث و روایات، آزار به حیوانات از بزرگترین گناهان نابخشودنی است. خدمت به درمان بیماریهای مختلف حیوانات در چارچوب علم دامپزشکی نیز بسیار ارزشمند و حائز اهمیت است.
پرفسور تاجبخش تصریح کرد: پزشک ضامن جان انسانها و دامپزشک ضامن جان حیوانات است. هر دو به شکل عملی وظیفهای در حفظ جان موجودات زنده دارند و هیچیک بر دیگری برتری ندارد.
وی همچنین به اهمیت اقتصادی دامداری و دامپزشکی در کشور اشاره کرد و گفت: اگرچه هماکنون ثروت اول ایران نفت به شمار میرود، اما ارزش اقتصادی دام و تأثیرات آن برای کشور، در صورت توجه به رفع مسائل و بیماریهای دام و همچنین موضوع تغییرات اقلیمی، بسیار بیشتر و اقتصادیتر از نفت خواهد بود.
دکتر تاجبخش، که در سال ۱۳۸۰ به عنوان یکی از چهرههای ماندگار انتخاب شده بود، در ادامه به سه فرد منتخب فرهنگستان علوم برای دریافت نخستین جایزه حسن تاجبخش تبریک گفت و آنها را مایه فخر و آیندهسازان علم دامپزشکی دانست. وی همچنین آنها را افرادی ذیصلاح برای تربیت شاگردان ارزشمند در حوزه دامپزشکی کشور بیان کرد.
اثرگذاری زیاد دامپزشکی بر خدمات عمومی
دکتر سیدمحسن دستور یاد شهدای انقلاب و شهیدان خدمت و مقاومت، به ویژه شهید بزرگوار سیدحسن نصرالله، را گرامی داشت و ابراز امیدواری کرد که بتوانیم راه آن شهدا و امام شهدا را ادامه دهیم.
وی گفت: از روز اولی که به دانشکده دامپزشکی وارد شدم، همیشه در خدمت دکتر تاجبخش بودم و از راهنماییها و بزرگواریهای ایشان در دوران دانشگاه و همچنین دوران سازمان دامپزشکی بهرهمند شدهام. خدمات ایشان در سازمان دامپزشکی تنها مختص به دوره ما نیست و تمامی دورهها از زمان ورود من به سازمان از نقطهنظرهای ایشان بهرهبرداری کردهاند.
دکتر دستور افزود: در حوزه دامپزشکی کشور، به هر حال قانون سازمان دامپزشکی وجود دارد که در واقع قانون مادر دامپزشکی کشور است. تمام تلاشها و کارهایی که در دامپزشکی انجام میشود در چارچوب همین قانون صورت میگیرد. خدمات عمده شامل مبارزه با بیماریها در دام و نظارت بر فرآوردههاست. همچنین، بیماریهای مشترک، سهم بالا و قابل توجهی از خدمات بهداشت انسانی را به عهده دارند که تأثیر قابل توجهی بر سلامت جامعه دارد. بسیاری از فعالیتهایی که انجام میشود ممکن است تأثیر مستقیم بر سلامت دام نداشته باشد، اما تأثیر آن بر خدمات عمومی بسیار زیاد است.
او ادامه داد: جایگاه دامپزشکی، در ارائه خدمات به تولیدکنندگان عمده و محرومترین قشرها، از جمله روستائیان و دامداران، قابل مشاهده است. خدمت به حیوانات نیز در مبانی دینی ما تأکید شده و به حقوق آنها توجه ویژهای دارد. مرحوم محمدتقی جعفری در رساله خود به این نکته اشاره کرد که در دنیای باستان، این مباحث صرفاً عاطفی بودند، در حالی که ما در مقام دینی خود مبانی اساسی و اعتقادی داریم که جنبه قانونی و قضایی نیز دارند و به همین دلیل، خدمات دامپزشکی در این بخش از ارزش بالایی برخوردار است.
دکتر دستور در پایان عنوان کرد: امروز، شرایط دامپزشکی ما نسبت به سالهای گذشته متفاوت شده است. نیازهای جامعه در این حوزه افزایش یافته و جا افتادهتر شده است. بسیاری از کارها بدون حضور دامپزشکان امکانپذیر نیست و بر همین اساس، نیازهای دامپزشکی باید از منابع مختلف و همچنین از موقعیتهای گوناگون تأمین شود تا بتواند خدمات خود را به بهترین وجه ارائه دهد.
ضرورت ورود فرهنگستان علوم به موضوعات علمی
دکتر سیدمحمد بارانی با تبریک به مناسبت هفته دامپزشکی اظهار کرد: جریان نخبگی در کشور ما در حال شکلگیری است، اما در حوزه دامپزشکی همچنان با چالشهایی مواجه هستیم. علم باید در زمینههای اجرا، اقتصاد، اجتماع، بهداشت و سلامت جامعه به جریان بیفتد. متأسفانه شرایط کنونی ما بسیار ضعیف است. بر اساس اساسنامه فرهنگستان علوم، این نهاد مرجعیت علمی در کشور به شمار میرود.
دکتر بارانی سپس به چالشهای جدی موجود در کشور اشاره کرده و افزود: این چالشها ایجاب میکند که فرهنگستان علوم با ورود به موضوعات علمی به عنوان مرجع، به این چالشها واکنش نشان دهد و به ایجاد تغییرات لازم کمک کند. تشکیل کمیتههای کارشناسی در این راستا ضروری است. اساس اقتصاد روستایی و کل اقتصاد کشور به دام کوچک وابسته است، اما در موضوع بیماریها ضعفهای جدی داریم. بهعنوان مثال، شاخصهایی که در گاوهای شیرده کار میشود بهصورت جزئی با وضعیت اروپا مشابه است، اما در مورد گوسفند و بز، سیستم به شکل کاملاً سنتی عمل میکند. تشخیصها و برنامهها نیز به سنتی بودن ادامه میدهند.
وی تصریح کردند: لازم است فرهنگستان علوم با گروههای کارشناسی و افراد متخصص در کشور همکاری کند و در این زمینه اقداماتی را اتخاذ کند، زیرا برخی از تصمیمگیریها به شکل عمومی انجام میشود. اگر این نظرات از طرف فرهنگستان اعلام شود، قطعاً تأثیرگذاری و اعتبار آن بسیار متفاوت خواهد بود.
دکتر امید مرادی نیز گفت: سال ۱۳۷۹ وارد رشته دامپزشکی در دانشگاه آزاد اسلامی گرمسار شدم و به دلیل علاقه شدیدم به این رشته، از یک دانشآموز کاملاً معمولی به یک دانشجوی باانگیزه تبدیل شدم. در آزمون ورودی تخصص سال ۱۳۸۵ موفق به کسب رتبه نخست رشته جراحی در دانشگاه تهران شدم.
وی ادامه داد: اگرچه پیمودن این مسیر ۱۵ سال به طول انجامید، اما سختیها و مرارتهای این راه آن را در نظر من بسیار طولانیتر جلوه میدهد. در این مدت، تنها چیزی که باعث خوشحالی قلبی و تحمل سختیها شده، عشق و علاقه به کار و غرق شدن در لذت لحظههایی است که در آن یک حیوان شفا مییابد یا جوان تازهواردی در رشته دامپزشکی دلیل انتخاب این رشته را تماشای برنامه "پناه جان" از تلویزیون عنوان میکند. نجات جان کودکان در مناطق محروم با آموزشهای پیشگیری از گزش و مشاهده تأثیرات پژوهشها بر تغییر دیدگاههای مسئولان از باورهای عقیدتی به شواهد علمی، همچنین حضور همکاران فداکار و دلسوز که همچون اعضای خانوادهام هستند، از جمله انگیزههای من بودهاند. این احساسات و تجارب، مواردی هستند که شاید کلمات قادر به توصیف آنها نباشند.
دکتر مرادی افزود: فرهنگستان علوم، چکیده علم و فرهنگ در یک مکان است و به من نشان داد که فعالیتهایی که میتوانم به آنها اشاره کنم، بسیاری از آنها شاید تا الآن گزارش نشده بودند و از دید دیگران مخفی نمیماند. این یکی از آن اتفاقهایی است که من را مصممتر میسازد تا در مسیری که آغاز کردهام، ادامه دهم.
Report