کتاب زراعت کم آب در ایران: راهبردها و کاربردها توسط آقای دکتر علیرضا کوچکی عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران و استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد و آقای دکتر محمد خواجه حسینی استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد تهیه و تدوین شده و توسط جهاد دانشگاهی مشهد به چاپ رسیده است.

«تو بر کنار فراتی، ندانی این معنی

به راه بادیه دانند قدر آب زلال

کمبود آب واقعیتی است انکار ناپذیر و همچنین اجتناب ناپذیر ولی بی ­آبی حقیقتی است کاملاً اجتناب­ پذیر که البته اجتناب از آن جز در سایه تدبیر و دوراندیشی و با اتکا به مبانی علمی و بهره ­گیری از خرد جمعی و عزم ملی در جهت مدیریت یکپارچه آب میسر نخواهد شد. راهکارها و راهبردها برای حصول چنین هدفی می­ تواند با بسترسازی فرهنگی، جامعه­ شناسی و گفتگوی ملی آغاز شده و متعاقب آن رهیافت های فنی به اجرا گذاشته شود.

در دنیای کنونی تأمین امنیت بدون دسترسی به آب کافی میسر نیست و امنیت آب حیاتی ­تر از امنیت غذایی است. امروز مناسبات جدید بین­ المللی با محوریت آب در حال شکل گیری است و این مایه حیاتی می­ رود که به عنوان ابزاری برای پیشبرد مقاصد سیاسی کشورهای سیراب درآورده شود و بدون تردید در آینده آب به عنوان کالایی اساسی در فرمول ها و معادلات اقتصادی و محاسبات مربوط به تولید ناخالص ملی و بالاخره در شاخص­ های توسعه­ یافتگی کشورها در خواهد آمد و در نتیجه آنانی که سیراب­ ترند توسعه یافته­ تر نیز تلقی می­ شوند. این نوشتار بر محوریت کم ­آبی استوار است و برای آن دو محور در نظر گرفته شده است که در محور نخست راهبردها و رهیافت ها و مبانی نظری و در محور دوم کاربردها و کاربری­ ها و مبانی تجربی و کاربردی مربوط به آب آورده شده است.

هر فصل از کتاب توسط یک یا چند فرد نگارش شده و در جمع 16 فصل آن در 599 صفحه توسط 21 نفر از استادان دانشگاه و پژوهشگران مراکز پژوهشی کشور به رشته تحریر درآمده است. هدف ویراستاران کتاب بر چند اصل مهم زیر استوار بوده است:

(1) دیدگاه­ های جامع و فراگیر در مدیریت آب در زنجیره­ای طولانی از محل شکل­ گیری آن به شکل باران با تجزیه و تحلیل­ های اقلیمی تا محل مصرف آن در قالب آب مجازی در سفره­ها و میزهای غذا

(2) تأکید هرچه بیشتر بر یافته­ ها و نتایج پژوهش­ های ملی و محلی

(3) تأکید بر مدیریت آب در مقیاس­ های خرد و کلان از حوضه­ های آبخیز تا مزرعه

(4) تأکید ویژه بر مدیریت آب در مقیاس بوم­ نظام­ های زراعی با نگاهی خاص به افزایش کارآبی و بهره­ وری آب

(5) ارائه روش ­ها و الگوهای نوین موجود در مدیریت آب برای انواع قابل استفاده آن شامل سبز، آبی و خاکستری.

باید اذعان نمود که علیرغم آنچه ذکر شد در این نوشتار جای خالی تجزیه و تحلیل­ های جامعه شناختی و اجتماعی در مدیریت آب به آن گونه که شایسته و بایسته است همچنان خالی است و بدون تردید در چاپ­ های بعدی این موضوع بسیار مهم مدنظر قرار داده خواهد شد. امید است نوشتار حاضر بتواند در جهت اطلاع رسانی و آگاهی بخشیدن به همه ذینفعان که در واقع کل جامعه را در برمی­ گیرد و به خصوص سیاست­گذاران و مدیران حوزه آب، جامعه علمی و پژوهشگران مثمر ثمر واقع افتد».

***

روابط عمومی فرهنگستان علوم