چهارمین دوره تجلیل از مهندسان برجسته کشاورزی و منابع طبیعی با حضور دکتر رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم و دیگر اعضای آن در محل فرهنگستان علوم برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ما، دکتر رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم در این آیین با تاکید بر اینکه مسأله کشاورزی، مسأله مهم کشور است، گفت: ما هرگز در مورد کشاورزی طرح روشنی نداشته ایم. هرگز به حرف‌هایی هم که زده شده، عمل نشده است.
۵۰ سال پیش این تفکر مطرح شد که ما صنعت را توسعه می‌دهیم و مواد غذایی‌مان را از خارج وارد می‌کنیم. حرفی که کسی هم عکس‌العمل جدی در مقابل آن نشان نداد.
وی افزود: بیشتر اساتید کشاورزی تنها هستند و با استفاده از ابتکارات شخصی‌شان کارهای مهمی را انجام داده‌اند و اینکه چقدر قدر این کارها دانسته می‌شود، حرف دیگری است، اما آیا کشور می‌تواند همه آینده‌اش را فقط با اتکاء به صاحبان ابتکار اداره کند؟ واقعیت این است ما هرگز به مسأله کشاورزی چنان که باید فکر نکردیم. ما کمتر به درد کشاورزی فکر کردیم. داریوش دعا کرد کشور از سه آفت مصون باشد که خشکسالی یکی از آنهاست. خشکسالی فقط کمبود باران نیست. خشکسالی واقعی با روحیه ما، فکر ما و عمل ما ارتباط دارد. بنابراین خشکسالی مسأله ژئوپلیتیک است تا اینکه فقط یک مسأله اقلیمی باشد.
استاد فلسفه دانشگاه تهران با بیان اینکه کشور ما در حال خشک‌شدن است و در اواخر راه هم قرار دارد، با طرح این سوال که چرا مشکلات کشور رفع نمی‌شود؟ گفت: من از یک اصطلاح جامعه‌شناسی تأخیر و تأخر فرهنگی برای توضیح مطلب استفاده می‌کنم. به این معنا که ما علم و تکنولوژی را گرفتیم، اما فرهنگی که لازمه این علم بوده را نداشته ایم.
وی تاکید کرد: این حرف به معنای آن نیست که کشور ما فرهنگ ندارد. فرهنگ توسعه چیزی غیر از فرهنگ تاریخی است. فرهنگ توسعه یعنی ما آمادگی و علاقه برای تعلق خاطر به تحقیقات در هر حوزه‌ای داشته باشیم. در این صورت دانش فقط در معنای انتزاعی آن مطرح نیست. دانش وقتی با جان آمیخته ‌شود منشأ اثر خواهد بود.
داوری اردکانی ادامه داد: از وقتی من به یاد دارم از ۸۰ سال پیش گفته شده که ایران در حال خشک شدن است و هیچ کس هم به تذکرات در این راستا گوش نکرده است. در حالی که باید فارغ از هر نگاه خیلی خوش‌بینانه یا خیلی ناامید، در پی حل مسائل باشیم .
دکتر عباس شریفی تهرانی، رئیس گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم هم در این مراسم با بیان اینکه در سه دوره قبل، از ۱۳ نفر از مهندسان برجسته کشاورزی و منابع طبیعی تجلیل شده و امروز هم مراسم نکوداشت ۶ نفر دیگر از این مهندسان برگزار می‌شود، گفت: امنیت غذایی از موضوعات مهمی است که در سرلوحه فعالیت‌های جوامع قرار دارد. این امنیت با تولید بیشتر محصولات کشاورزی به ویژه در کشورهایی مانند ایران که بخش عمده تولیدات آن در حوزه کشاورزی است، اهمیت می یابد.
وی افزود: داشتن امنیت غذایی برای داشتن آرامش سیاسی و اجتماعی جوامع ضروری است. از سویی کشاورزی پایدار بر محیط زیست سالم و منابع طبیعی تجدیدشونده استوار و حفاظت از این منابع از اولویت ویژه‌ای برخوردار است.
شریفی تهرانی با اشاره به اینکه علائم خسارت بر منابع طبیعی در اغلب موارد به سرعت ظاهر نمی‌شود و زمانی ظاهر می‌شود که ترمیم آن دشوار است، اظهار داشت: امروز آثار این تخریب را در ریزگردها و خشک شدن دریاچه‌ها می‌بینیم. در حالی که منابع طبیعی سالم مثل خاک بدون فرسایش و داشتن آب برای کشاورزی پایدار ضروری است .‌وی تاکید کرد: اکنون با مسائلی مانند تغییر اقلیم ،کم‌آبی‌ و خشکسالی‌مواجه ایم. حقیقتاً مبارزه با آنها مشکل است ولی باید سعی کرد. پژوهش‌ها هم باید در زمینه‌هایی باشد که دوباره کاری انجام نشود. پژوهش ها باید به سوی کاربردی شدن حرکت کنند.
مهندس علی عطار، برگزیده چهارمین دوره مهندسان برجسته کشاورزی هم با اشاره به سابقه ۳۵ ساله خود در کارکشاورزی، به تشریح پروژه‌ها و طرح‌های اجرا شده در حوزه باغبانی پرداخت.
مهندس مهدی میار، دیگر برگزیده این مراسم، با ذکر کاستی های حوزه شیلات، گفت: ماهی یکی از مهم‌ترین منابع تأمین پروتئین حیوانی برای حفظ سلامت انسان است. متوسط سرانه مصرف ماهی از ۵۰۰گرم قبل از انقلاب به حدود ۱۰ کیلوگرم رسیده در حالی که این متوسط در دنیا حدود ۱۶ کیلوگرم است. براساس برنامه ششم توسعه این سرانه سالیانه باید به مقدار۱۴کیلوگرم افزایش یابد. باید برای رسیدن به این مقصود بیش از یک میلیون و ۴۵۰ هزار تن برداشت افزایش یابد. ‌وی افزود: متأسفانه در کنار رشد کمی، موارد کیفی رشد متناسب نداشته و جهت حفظ تولید و افزایش آن در آینده توجه ویژه به مواردی مانند برنامه اصلاح نژاد، استفاده از تجهیزات مدرن جهت افزایش تولید استفاده بهینه از منابع آب با توجه به خشکسالی‌های اخیر‌، کیفیت خوراک ماهی ،توسعه تقاضا در بازار مصرف و برنامه‌ریزی برای افزایش میزان تولید سالانه براساس تقاضا باید مورد توجه قرار گیرد.
دکتر داوود نیک‌کامی، دکترای رشته آبخیزداری، دانشگاه کنکوردیا و مونترال کانادا ومهندس برجسته منابع آبی هم با بیان اینکه یکی از موضوعات مهمی که خوب است فرهنگستان به آن توجه داشته باشد، بحث مدیریت یکپارچه منابع در حوزه‌های آبخیز است، گفت: در بیانات حضرت امیر آمده که مدیریت سوء، سرمایه انبوه را نابود می‌کند و به عکس آن هم صادق است، اما متأسفانه این مدیریت در کشور ما به سوی نزول است که دیگر برگشت‌پذیری هم ندارد.
وی با بیان کاستی های موجود تصریح کرد: بالغ بر ۹۲ درصد منابع آبی را بخش کشاورزی مصرف می‌کند. در رابطه با آب تجدیدپذیر، حجم آن به سمت افول پیش می‌رود. همه اینها در حالی است که میزان بارندگی ما یک سوم متوسط جهانی و تبخیر آب
۳ برابر متوسط جهانی است و ۷۰درصد نزولات فقط در ۲۵ درصد اراضی نازل می‌شود و درصد بالایی از بارش‌ها در فصولی است که زراعی نیست. ضمن آنکه جمعیت کشور در سال ۲۰۵۰ بالغ بر ۹۵ میلیون نفر خواهد بود و مسائل امنیت غذایی اهمیت بیشتری می‌یابد.
نیک کامی ادامه داد: به دلیل استفاده بی‌رویه در دشت‌ها، فرونشست‌ها را هم داریم. فرسایش خاک متوسط ۴ر۱۶تن در هر هکتار است. در حالی که متوسط آسیا در این مورد حدود ۶ تن است. در دهة ۹۰شمسی تاکنون با بالغ بر ۲ هزار واقعه سیل مواجه بوده‌ایم. رسوب‌گذاری در مخازن سدها فاجعه‌آور است. هدر رفت عناصر غذایی را به وفور داریم. ۵ر۱۶ میلیون هکتار اراضی حساس به فرسایش داریم که متأسفانه همه مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد در حالی که باید از این اراضی حفاظت شود. ۱۳۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز وجود دارد. در بحث آمایش سرزمین عملاً هیچ وزارتخانه‌ای قید و بندی در رعایت سرفصل‌های این موضوع ندارد.
وی گفت: متأسفانه مدیریت ما جزیره‌ای است. پول مملکت در مدیریت‌های بخشی هزینه می‌شود و از آن طرف دوباره برای احیای همین خرابی‌ها پول خرج می‌کنیم در حالی طرح ملی مدیریت یکپارچه آبخیزها در آمریکا، کانادا و نیوزلند ترکیه و هندوستان به سرعت اجرا می‌شود.
دکتر رحیم اسلامی‌زاده مهندس برجسته کشاورزی هم گفت: رمز موفقیت ما ماندن در کنار یکدیگر است. در حالی که در اقتصاد ایران بزرگترین خطر این است که ما نمی‌توانیم با هم کار کنیم. در کشورهای توسعه یافته جدای از ملیت و اعتقادات سرمایه‌گذاری‌های مشترک انجام می شود.‌وی با اشاره به تجربیات خودش در راه اندازی مزرعه پرورش قارچ خوراکی در منطقه گرم خوزستان گفت: در این مجموعه ما با به کارگیری دانش یک قطره هدر رفت آب نداریم. در دهة ۵۰ به ازاء هر نفر بیش از ۷ هزارمتر مکعب ظرفیت آبی وجود داشت، اما الآن این رقم به ۵۰۰ متر مکعب کاهش یافته است. به همین دلیل دولت باید به بخش خصوصی اعتماد کند تا از شرایط بحرانی خارج شویم.
حسین بشارتی، دیگر مهندس برجسته کشاورزی هم با اشاره به فعالیت‌های پژوهشی خود در حوزه تحقیقات آب و خاک گفت: هلند کشوری کوچک با کشاورزی بزرگ است که بعد از آمریکا، بزرگ‌ترین صادرکننده محصولات کشاورزی است. در حالی که ما به لحاظ سرزمینی پتانسیل‌های زیادی داریم. در هر زمان ۴ فصل را همزمان و مهندسان و چهره‌های علمی برجسته در کنار نیروی انسانی برجسته داریم که باید از این ظرفیت ها استفاده کرد.
مهندس کوروش اسد سنگابی هم به عنوان آخرین مهندس برجسته کشاورزی با نقد نگرش کلان به مسائل کشور گفت: ما هرگز معضلات بخش کشاورزی را خرد نکردیم تا به بخش‌های کوچکتر واگذار کنیم. من به عنوان یک کارآفرین برتر و مدیر اقتصادی معتقدم تحقیقات به شکل گسسته انجام می شود و انسجامی در آنها نیست تا مشکلات حل شوند.