لزوم تغییر نگاه نسبت به مسائل توسعه و برنامه ریزی[1]
دکتر حسین نمازی[2]
نزدیک به 70 سال است که ما در کشور برنامه ریزی را آغاز کرده ایم و سابقه و تجربه مان در این زمینه از بسیاری کشورهای جنوب شرق آسیا بیشتر است. اما در دستیابی به اهداف توسعه و برنامه ریزی از آنها عقب تر هستیم. با وجود سابقه طولانی در برنامه ریزی و اجرای دوازده برنامه هنوز نتوانسته ایم به رشد پایدار، اشتغال پویا و پایدار، تعادل مستمر و با ثبات و ثبات متغیرهای کلیدی و ارتقای وضعیت اجتماعی و رفاه مناسب همراه با عدالت و توازن و تعادل اجتماعی دست یابیم. این در حالی است که در طی اجرای برنامه های فوق منابع بسیار زیادی صرف کرده و هزینه های بالایی متحمل شدهایم. اکنون که در آستانه تدوین برنامه ششم توسعه قرار داریم ضرورت دارد با نگاهی به تجارب طولانی در تدوین و اجرای برنامه های توسعه از گذشته درس بیاموزیم تا برنامه های آینده را طوری تدوین کنیم که ناکامی های گذشته تکرار نشود و اجرای برنامه ما را به وضع بهتری ارتقا دهد. در همین راستا شاخه اقتصاد گروه علوم انسانی فرهنگستان علوم اقدام به برگزاری همایشی ی کروزه کرد که در آن بعضی از صاحبنظران دانشگاهی و میدان اجرا و عمل، نظرهای خود را به صورت مقاله ارائه کردند. موضوع مقالات عمدتاً حول مسأله اهداف توسعه، اقتضائات تولید دانش بنیان و اشتغال پایدار، رشد مستمر و پایدار و احصاء برخی موانع تحقق اهداف برنامه ها، وضعیت کسب و کار و فعالیت های نامولد و وضعیت نظام تأمین مالی متمرکز بود. وجه مشترک تأکیدات همه مقالات این بود که ما در آستانه برنامه ششم به تغییر نگاه نسبت به مسائل توسعه و برنامه ریزی نیاز داریم و باید قبل از هر چیز دیدگاه خود را نسبت به مفهوم توسعه، الزامات و اقتضائات آن و نیز الزامات برنامه ریزی کارا تغییر دهیم. با صِرف شوک درمانی و رهاسازی امور به حال خود نمی توان به اهداف تعالی بخش دست یافت. باید به زمینه های نهادی، سیاسی، اجتماعی و حتی فکری و ذهنی توسعه، به ریشه کنی فساد و به اصطلاح ساختارها هم توجه کرد و در برنامه های توسعه سیاست هایی را گنجاند که فساد را محدود کرده، ساختار نهادی را ارتقاء داده و فضای کسب و کار را مناسبتر سازد و هویت نهادهای سیاسی، مالی و اجتماعی را با تصحیح کارکرد آنها احیاء کند و ارتقاء دهد. امید است این تلاش اندک بتواند به متصدیان امور در بهبود و ارتقاب امور در آستانه تدوین برنامه ششم کمک کند.
[1] - این یادداشت مقدمه مجموعه مقالات سمینار الزامات برنامهریزی در آستانه برنامه ششم توسعه است. این مجموعه زیر نظر آقای دکتر حسین نمازی و به همت گروه علوم انسانی فرهنگستان علوم منتشر شده است.
[2]- عضو پیوسته و دبیر فرهنگستان علوم، استاد اقتصاد دانشگاه شهیدبهشتی
