روز یکشنبه ۲۹ خرداد ۱۴۰۱ در نشستی با حضور اعضای شورای آینده‌نگری فرهنگستان علوم و دیگر استادان و صاحبنظران، آقای دکتر یوسف حجت استاد مهندسی مکانیک دانشگاه تربیت مدرس سخنانی با موضوع «وضعیت تحصیلات عالی و توسعه در چین» ایراد کرد. خلاصه سخن ایشان بدین شرح است:

آموزش در چین برای 2500 سال متاثر از آرمان‌های کنفوسیوس بوده است. در سال1840 جنگ اول تریاک درهای چین را به روی دنیا باز کرد. در سال 1893 دانشگاه ووهان به عنوان اولین دانشگاه چین، و در سال 1895 دانشگاه تیانجین تاسیس شدند. در سال 1898 دانشگاه پکن از تغییر ماهیت یک موسسه آموزش سنتی شکل گرفت. در 1896 دانشگاه جیائوتونگ در شانگهای تاسیس شد. این دانشگاه در مهندسی بسیار غنی است و به همین علت در سال 1930 به MIT شرقی مشهور شد. دانشگاه چینخوا که در سال 2011 افتتاح شد، یک دانشگاه مهندسی مشابه دانشگاه صنعتی شریف است و با رتبه جهانی 17 برترین دانشگاه چین محسوب می‌شود. در مجموع چین دارای 6 دانشگاه با رتبه زیر 100 و 53 دانشگاه با رتبه زیر 1000 در جهان است. در حالیکه 20 سال پیش حتی یک دانشگاه با رتبه جهانی زیر 100 نیز نداشت.

در سال 1950 نظام آموزش عالی چین با تاثیر پذیری از آموزش عالی شوروی به صورت یکپارچه و متمرکز درآمد و آموزش از پژوهش تفکیک شد. در سال‌های 1967 تا 1976 انقلاب فرهنگی چین به وقوع پیوست و باعث خسارات جدی به آموزش عالی چین گردید. از جمله این موارد، کاهش ورودی دانشگاه‌ها از 680 هزار به 48 هزار دانشجو بود. کنکور سراسری (Gao Kao) در سال 1977 توسط دنگ شیائوپینگ آغاز شد و تاکنون به عنوان یکی از پر چالش‌ترین کنکورهای جهان ادامه دارد. در سال 1980 به دانشگاه‌ها آزادی نسبی داده شد و آموزش و پژوهش مجددا ادغام شد. چین دارای 2700 دانشگاه است که بعد از هند، امریکا و اندونزی، رتبه چهارم جهان را دارد. چین با 28 میلیون دانشجو، بیشترین تعداد دانشجو در جهان را دارد. با توجه به اینکه کل دانشجویان جهان 250 میلیون نفر است، بیش از 11% دانشجویان جهان در چین هستند. رتبه بعد از چین مربوط به امریکا با 20 میلیون دانشجو است. 4 میلیون نفر از دانشجویان چینی در مقاطع تحصیلات تکمیلی مشغول هستند. چین سالانه پذیرای حدود 500 هزار دانشجوی خارجی است که بعد از امریکا و انگلیس، رتبه سوم جهان را به خود اختصاص داده است. چین سالانه 8 میلیون فارغ التحصیل دارد. سالانه حدود 600 هزار نفر برای ادامه تحصیل به خارج می‌روند و حدود 80 درصد آن‌ها بعد از خاتمه تحصیل به چین بر می‌گردند. در امریکا حدود یک میلیون و دویست هزار دانشجوی خارجی تحصیل می‌کند که حدود یک سوم آن‌ها (400 هزار نفر) چینی هستند. چین دارای یک وزارت آموزش است که وظایف سه وزارتخانه ایران (وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم و وزارت بهداشت) را انجام می‌دهد. چین دارای یک وزارت علوم نیز می‌باشد که البته این وزارتخانه، نقشی مشابه معاونت فناوری رییس جمهور در ایران دارد. آکادمی علوم چین زیر مجموعه وزارت علوم بوده و 60 هزار محقق در 114 موسسه و دو دانشگاه این آکادمی در حال تحقیق هستند. این آکادمی نقش غیر قابل انکاری در پیشرفت چین دارد. حدود نیم قرن پیش، درصد چینی‌هایی که به سن دانشگاه (18 تا 22 ساله) می‌رسیدند و به دانشگاه می‌رفتند به یک درصد هم نمی‌رسید. اما امروزه بیش از 50 درصد جوانانی که به سن دانشگاه می‌رسند، وارد دانشگاه می‌شوند. قبل از کرونا تعداد دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در چین، برابر با 500 نفر دانشجوی دکتری، 230 نفر کارشناسی ارشد، 325 نفر کارشناسی و 600 نفر هم دوره‌های بدون مدرک از جمله زبان چینی بود. دانشجویان ایرانی در درجه اول برای یادگیری زبان چینی و در مرحله بعد برای رشته‌های مهندسی به چین می‌روند. سال 2018 چینی‌ها با چاپ حدود 528 هزار مقاله در مجلات علمی، رتبه اول جهان را داشته‌اند. بعد از چین، امریکا با 423 هزار مقاله رتبه دوم و هند با 136 هزار مقاله رتبه سوم را دارا هستند. ایران با 40 هزار مقاله رتبه 16 را از آن خود کرده است. در چین در ازای یک میلیون دلار بودجه پژوهش یک مقاله منتشر می‌شود، اما در ایران در ازای همین بودجه، 9 مقاله چاپ می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که پژوهش‌های چین، صرفا با هدف تولید مقاله انجام نمی‌شود وعلاوه بر مقاله، دستاوردهای دیگری هم دارد. از نظر سرانه، در ازای 1000 نفر جمعیت، سوییس 5 مقاله امریکا 2 مقاله، ژاپن یک مقاله، ایران 0.6 مقاله و چین 0.3 مقاله در سال منتشر می‌کنند. اما از نظر سرانه مقاله در ازای محقق، رتبه اول متعلق به ایران و رتبه دوم متعلق به چین است.