دکتر محمدرضا مخبر دزفولی، رئیس فرهنگستان علوم در نشست شورای آینده نگاری این فرهنگستان حضور یافت و بر تدوین کلان روندها در مسیر آینده‌نگاری تأکید کرد.
دکتر محمدرضا مخبر دزفولی، رئیس فرهنگستان علوم و رئیس شورای آینده نگاری این فرهنگستان اظهار کرد: فرهنگستان زمانی اثرگذار است که خودش را جزئی از ساختار اداره کشور بداند اما اگر خودش را جز اداره کشور نداند دیگر اثربخشی لازم را نخواهد داشت. ما باید به گونه‌ای عمل کنیم که سیاستمداران به ما اعتماد کنند.
وی افزود: اتفاقاتی که در حوزه علم در برخی از کشورها نظیر امارات متحده عربی می‌افتد متعلق به خود آنها نیست چراکه امارات هویت مستقل ندارد اما ظرف ایران بزرگ و متعلق به خودش است.
رئیس فرهنگستان علوم با بیان اینکه در برخی از حوزه‌‌‌ها خیلی خوب پیش رفتیم، ادامه داد: در پزشکی عقب‌ماندگی نداریم از بیمار تا دانشمند به کشور ما رفت و آمد دارند، در کشاورزی نیز 125 میلیون تن غذا در کشور تولید می‌شود، کدام یک ازکشورهای همسایه این میزان غذا تولید می‌کند.
دکتر مخبر دزفولی گفت: بخشی از مشکلات ما داخلی و بخشی خارجی است، باید ببینیم چه وضعیتی داریم سپس برای آینده برنامه‌ریزی کنیم. حواسمان باشد که نسبت به آینده امیدواری ایجاد کنیم البته در کنار آن باید واقعیت‌های کشور هم ببینیم.
رئیس فرهنگستان علوم ادامه داد: آینده‌نگاری در حوزه علم و فناوری دامنه‌ها و شاخه‌های گسترده‌ای دارد که به امنیت، رفاه و اقتصاد می‌رسد. برای آینده نگاری باید هدفمند برنامه‌ریزی داشته باشیم.
وی افزود: کلان روندهای علم در جهان و منطقه باید استخراج شود، برای زیست بوم ایران نیز این کلان روندها باید مشخص شود. 5 کلان روند امروز در جهان در حال شکل گیری است که باید مورد توجه باشد.
دکتر مخبر دزفولی بیان کرد: قدرت‌های جهانی نمی‌خواهند ایران مرجع باشد، می‌خواهند که جهان عرب در خاورمیانه فعال باشد، در این مسیر است که عربستان، قطر و امارات در حوزه علم و فناوری بودجه‌های زیادی را صرف می‌کنند. البته اتفاقاتی که در این کشورها در حال وقوع است، واقعی نیست و آن چیزی که در ایران است واقعی است چرا که دستاوردهای ما در حوزه‌های هسته‌ای، غذا، پزشکی متعلق به دانشمندان خودمان است. مرجعیت زمانی اتفاق می‌افتد که خدمات فنی و مهندسی ایرانی اتفاق بیفتد، کالای ایرانی تولید شود و محصولات ایرانی مرجع باشد.
رئیس فرهنگستان علوم تاکید کرد: در آینده نگاری باید مباحث عمیق‌تر و دقیق‌تر پیش رود، در این مسیر اگر مشکلاتی در اقتصاد داریم باید برای این مشکلات از سوی اندیشمندان فرهنگستان راه حل ارائه شود. از طرفی فرهنگستان علوم باید آنقدر توانمندی پیدا کند که مسئولان ناگزیر شوند که برای تصمیم‌های مهم با این نهاد مشورت کنند.
ضرورت آینده نگاری مبتنی بر ابعاد دینی و اخلاقی در ایران
در ادامه این نشست دکتر علی اکبر صالحی، معاون پژوهشی فرهنگستان علوم بیان کرد: آینده نگاری در ایران بُعد دینی و اخلاقی دارد، باید این بعد را جدی‌تر ببینیم تا مشخص شود که چه آینده‌ای مدنظرمان است.
وی ادامه داد: علمای شیعه در دورانی کنونی باید متمایز از سایرین عمل و زمینه آینده‌نگاری را فراهم کنند. مثلا در فناوری زیستی مباحث اخلاقی و شرعی ممکن است مطرح شود علما می‌توانند زمینه بحث در این زمینه‌ها را فراهم کنند.
عضو پیوسته فرهنگستان علوم با انتقاد از عدم پیشرفت ارتباط حوزه و دانشگاه گفت: در زمینه ارتباط دانشگاه و صنعت اقدامات خوبی شده است که باید ادامه پیدا کند.
آینده‌نگاری منهای فهم عمیق از جهان امکان‌پذیر نیست
دکتر سید سعید رضا عاملی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این نشست گفت: خواستگاه آینده‌نگاری مهم است. باید ببینم آینده‌نگاری چه تناسبی با فرهنگستان علوم دارد؟ پس در ابتدا باید چارچوب مفهومی برای این کار ترسیم شود تا مبنای آینده نگاری در فرهنگستان علوم باشد.
وی ادامه داد:آینده‌نگاری بدون فهم وضعیت موجود امکان پذیر نیست، آینده‌نگاری ریشه در گذشته و حال دارد. برای مسیر آینده نگاری باید جمع بندی از وضعیت فعلی داشته باشیم. آینده نگاری برای ایران منهای فهم عمیق از جهان امکان پذیر نیست، جهانی شدن ما را به فضای واحد وصل کرده است بنابراین تاثیر می‌گذاریم و تاثیر می‌پذیریم.
عضو شورای آینده‌نگاری گفت: بنابراین باید مشخص کنیم که چه اولویت هایی برای آینده نگاری داریم، فرهنگستان باید ابعاد علم و فناوری آینده را مشخص کند. چون همه چیز به فناوری متصل است. امروز بزرگترین کمپین ها موضوعشان محیط زیست است.
دکتر عاملی اضافه کرد: فرهنگستان باید بر فناوری‌های نو نیز تمرکز کند چراکه گستره هوش مصنوعی زیاد است. منابع و سرمایه انسانی باید در آینده نگاری مدنظر باشد. در آینده نگاری موضوع غذا مهم است چراکه حیات بشر به غذا بستگی دارد.
وی بیان کرد: جنگ و صلح در آینده مهم است. 650 هزار دانش آموز غزه آواره شده‌اند. در مسیر آینده‌نگاری توجه به بحران‌ها نیز اهمیت دارد، یکی از بحران‌هایی که امروز جهان با آن مواجه است، بحران هویت است، هویت جنسی، ملی قومی و دینی مهم است توسعه جهان با ادغام هویتی مطرح است.
در ادامه اعضای شورا آقایان دکتر غلامرضا اعوانی، محمدرضا آراستی، حبیب اله طباطبائیان، رضا مکنون، ایرج ملک محمدی و خانم دکتر شمس السادات زاهدی به بیان نظرات خود پرداختند.
اشاره می‌شود در ابتدای این جلسه، دکتر ناصر باقری مقدم دبیر شورای آینده‌نگاری فرهنگستان علوم و دبیر جلسه، با ارائه گزارشی از عملکرد سال‌های گذشته شورا، به برگزاری روز جهانی آینده در سال 1402 با رویکرد دعوت از مراکز آینده‌پژوهی کشور به مشارکت در این روز اشاره کرد. و افزود که در سال جاری این رویداد سالانه با کمک دانشگاه‌ها و مراکز آینده‌پژوهی در کشور به صورت گسترده‌تر اجرا خواهد شد.
همچنین برنامه‌های سال جاری شامل ایجاد اتاق فکر آینده‌نگاری در فرهنگستان، ایجاد شبکه مراکز آینده‌پژوهی کشور، اجرای چند طرح آینده‌نگاری ملی با کمک گروه‌های علمی و مرکز مطالعات علم و فناوری فرهنگستان و مراکز آینده‌پژوهی کشور را اعلام نمود، که کلیات آن به تصویب شورا رسید. مقرر شد با تشکیل کمیسیون آینده‌پژوهی ذیل این شورا توسط دبیر جزئیات آن تهیه و با کمک فرهنگستان عملیاتی شود.
